ایران به‌واسطه‌ی موقعیت ژئوپلیتیک خود و قرار گرفتن در سر چهار راه عالم، عاملی است برای اتصال شمال و جنوب و شرق به غرب دنیا که با دسترسی به آب‌های آزاد، هنوز جزو کشورهای برتر در فهرست کشورهای دارای موقعیت ویژه و بالقوه‌ی لجستیکی دنیا محسوب می‌شود. با این‌حال ظرفیت‌های لجستیکی ایران به دلیل روند لاک‌پشتی پیشرفت‌های صنعت حمل‌ونقل و عقب‌‌‌‌‌ماندگی‌های مختلف، بالفعل نشده‌است و براساس آخرین گزارش رسمی بانک جهانی، شوربختانه صنعت لجستیک ایران به لحاظ عملکردی در جایگاه خوبی قرار ندارد. این نوشتار به برخی دلایل این عقبماندگی و راهکارهای رفع آن می‌پردازد.
تجارت ستون فقرات اقتصاد و حمل‌ونقل از عوامل مؤثر آن است که در جابجایی به‌موقع و قیمت تمام شده‌ی کالا و خدمات نقش اساسی دارد و عاملی تعیین کننده در تجارت رقابتی است و می‌تواند نقش تأثیرگذاری بر شاخص‌های اقتصادی کشور از جمله سرمایه‌گذاری، تولید، تجارت و اشتغال داشته باشد.
حمل‌ونقل پویا عامل تأثیر گذار در جابه‌‌‌‌‌جایی سریع و ارزان کالا و خدمات است.
-توسعه متوازن در حمل‌ونقل زمینی اعم از جاده ای و ریلی، دریایی و هوایی به‌ویژه کارگو در توسعه‌ی تجارت و بهبود شاخص‌های اقتصادی مؤثر است.
شرکتهای بزرگ حمل‌ونقل اعم از کریر و فوروارد عامل مهمی برای ایفای نقش مؤثر در تجارت بین‌الملل هستند.
اکثر وسائط نقلیه شرکتهای کریر، فرسوده و نیازمند بازسازی و جایگزینی با وسائط حمل‌ونقل نسل جدید دنیا است و شرکتهای نمایندگی یا فورواردر شرکتهای معتبر خارجی، علیرغم تمایل به همکاری، از ترس قرار گرفتن در لیست سیاه به علت تحریم‌های تجاری از همکاری با شرکتهای ایرانی سر باز می‌زنند و نرخ حمل‌ونقل آن دسته از شرکت‌هایی که با بازار ایران همکاری می‌کنند، به علت ریسک‌های ناشی از تحریم و تنش بسیار گران‌تر است!
نرخ حمل‌ونقل آن دسته از شرکت‌هایی که با بازار ایران همکاری می‌کنند، به علت ریسک‌های ناشی از تحریم و تنش بسیار گران‌تر است!
و این موضوع به عاملی جهت افزایش قیمت‌های تمام شده و هزینه‌های سربار و عدم امکان رقابت در عرصه‌ی بین‌المللی تبدیل شده است.
توسعه‌ی زیرساخت‌های حمل‌ونقل یکی از ملزومات توسعه‌ی اقتصادی هر کشوری است و سهم آن در اشتغال، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه بالاست.
توسعه‌ی حمل‌ونقل از ابعاد مختلف در زنجیره‌ی تأمین کالا و خدمات نقش مؤثری دارد و در تأمین و واردات مواد اولیه و ماشین‌آلات تولید و تکمیل زنجیره خصوصاً در جابجایی و پخش کالاها و ورود به عرصه‌ی بازارهای بین‌المللی سهم به‌سزایی دارد.
ایران به‌واسطه‌ی موقعیت ژئوپلیتیک خود و قرار گرفتن در سر چهار راه عالم، عاملی است برای اتصال شمال و جنوب و شرق به غرب دنیا که با دسترسی به آب‌های آزاد، هنوز جزو کشورهای برتر در فهرست کشورهای دارای موقعیت ویژه و بالقوه‌ی لجستیکی دنیا محسوب می‌شود. با این‌حال ظرفیت‌های لجستیکی ایران به دلیل روند لاک‌پشتی پیشرفت‌های صنعت حمل‌ونقل و عقب‌‌‌‌‌ماندگی‌های مختلف، بالفعل نشده‌است و براساس آخرین گزارش رسمی بانک جهانی، شوربختانه صنعت لجستیک ایران به لحاظ عملکردی در جایگاه خوبی قرار ندارد. رتبه ۱۲۳ در بین ۱۳۹ کشور!!
براساس آخرین گزارش رسمی بانک جهانی، شوربختانه صنعت لجستیک ایران به لحاظ عملکردی در جایگاه خوبی قرار ندارد. رتبه ۱۲۳ در بین ۱۳۹ کشور!!
متأسفانه ایران عملکرد لجستیکی مناسبی در بین کشورهای منطقه هم ندارد و در رتبه‌‌‌‌‌بندی مذکور جایگاه عربستان ۳۸، عمان ۴۳ و امارات‌متحده‌عربی هفتم است.
متأسفانه ایران عملکرد لجستیکی مناسبی در بین کشورهای منطقه هم ندارد و در رتبه‌‌‌‌‌بندی مذکور جایگاه عربستان ۳۸، عمان ۴۳ و امارات‌متحده‌عربی هفتم است.
در این میان یکی از دلایل رشد چشمگیر امارات متحده عربی، اتخاذ تصمیمات غلط و بی‌موقع توسط مسئولان و سیاستگذاران حوزه حمل‌ونقل و ترانزیت کشور بوده است
یکی از دلایل رشد چشمگیر امارات متحده عربی، اتخاذ تصمیمات غلط و بی‌موقع توسط مسئولان و سیاستگذاران حوزه حمل‌ونقل و ترانزیت کشور بوده است
و اتخاذ تصمیمات اشتباه و نابه‌هنگام به عاملی برای بهره‌برداری همسایگان از فرصت‌های پیش آمده مبدل شده است.
قطعاً محرک این عقب‌‌‌‌‌ماندگی‌ها، برقراری و تشدید تحریم‌های پیاپی به‌ویژه طی دو دهه‌ی اخیر در قالب تحریم‌های اروپا و محدودیت‌های اولیه و ثانویه توسط دولت آمریکا بوده است و اعمال تحریم‌های ظالمانه علیه ایران در کنار سوء تدبیر مدیریتی در حوزه‌ی حکمرانی، شرکتهای هواپیمایی، حمل‌ونقل هوایی و کشتیرانی و جاده‌ای ایران را با چالش مواجه و از فعالیت در عرصه‌های بین‌المللی منع نموده است.
همچنین تحریم‌های اعمال شده بر خدمات مالی و بانکی، انرژی، صنعت بیمه و خدمات بندری، عامل بازدارنده‌ای جهت توسعه‌ی حمل‌ونقل و نقل کشور بوده است.
تحریم‌های پیاپی عامل تشدید کننده‌ی بحران در صنعت حمل‌ونقل کشور و عدم دسترسی اقتصادی ایران به کالاها و خدمات ضروری شده و به دلیلی برای افزایش هزینهی تمام شده و کاهش ناخواسته‌ی تولید در بخش‌های مختلف است.
این تحریم‌ها نه‌‌‌‌‌تنها به تجارت ایران آسیب جدی وارد کرده، بلکه روند طبیعی تجارت منطقه ای و بین‌المللی را هم تحت تأثیر قرارداده است و این امر عاملی جهت عدم رغبت به سرمایه‌گذاری در توسعه‌ی زیرساخت‌های حمل‌ونقل و لجستیک است که به‌شدت نیازمند تأمین مالی این صنعت که خود در زمره‌ی سرمایه‌گذاری‌های دیر بازده محسوب می‌شود، بوده و این امر علافمندی سرمایه‌گذاران به حداقل ممکن کاهش داده است.
وسائط حمل‌ونقل کشور بیش از گذشته فرسوده و بعضاً از رده خارج شده است و با نسل جدید وسائط حمل‌ونقل دنیا فاصله‌ی بسیار دارد و همانگونه مستحضرید؛ موقعیت استراتژیک کشور به لحاظ موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیک، مزیت خود را به عنوان هاب اصلی لجستیکی منطقه از دست داده است!
موقعیت استراتژیک کشور به لحاظ موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیک، مزیت خود را به عنوان هاب اصلی لجستیکی منطقه از دست داده است!
تصمیم‌گیری‌های غیر کارشناسانه دولت و دخالت او در سرمایه‌گذاری در صنعت حمل‌ونقل و لجستیک، سختی کار را دو چندان کرده و طبعاً اولین اقدام مؤثر، خروج ایران از انزوای بین‌المللی است.
در حوزه‌ی ساخت زیربناها، نگهداری و بهره‌برداری از خدمات جنبی به دلیل انحصار دولتی، اطلاعات بخش‌خصوصی اندک است و اصولاً این قبیل خدمات به‌عنوان ظرفیت‌های بالقوه‌ی سرمایه‌گذاری و درآمدزایی، مورد توجه صاحبان سرمایه قرار نمی‌گیرد.
شفاف‌سازی و ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری در این حوزه و عدم دخالت دولت در قیمت گذاری، محرکی برای بازدهی سرمایه‌گذاری خواهد بود.
این تصویر کلی از وضع موجود نشان می‌دهد صورت مسأله و ریشه‌ی عقبماندگی صنعت حمل‌ونقل در ایران به دلیل ارتباط با متغیرهای اقتصادی و غیره، قدری پیچیده و از این بابت، سیاستگذاری در این بخش که ارتباط جدی با تصمیمات دیپلماتیک دارد، بی‌‌‌‌‌شباهت به راندن در جاده‌ای نیست که انتهای آن غیر شفاف و نامعلوم است.
کاهش تنش‌های سیاسی و تکمیل کریدورهای موجود سرزمینی، اقدام در احداث کرویدورهای جدید توسط همسایگان را به‌منطور دور زدن مزیت‌های موجود کشور ایران و افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل به دلایل محدودیت‌های ناشی از تحریم و مشکلات حمل ونقل کشور را در حوزه‌ی نرم‌افزاری و سخت‌افزاری کاهش خواهد داد.
