در گفت‌وگو با دکتر احسان نظری، مدیرعامل شرکت سهامی عام گسترش صنایع و خدمات کشاورزی (AISD)، از سه دهه فعالیت این مجموعه در توسعه‌ی اتوماسیون دام و طیور، روند بومی‌سازی فناوری و مسیر حرکت صنعت به‌سوی کشاورزی هوشمند سخن گفته‌ایم.
دکتر احسان نظری، مدیرعامل شرکت گسترش صنایع و خدمات کشاورزی (AISD)، از مدیران جوان و آینده‌نگر صنعت دام و طیور کشور است که نگاه او به تحول فناورانه و اتوماسیون در این صنعت، با رویکردی علمی و عمل‌گرایانه همراه شده است. در این گفت‌وگو، او از مسیر چهار دهه‌ای شرکت گسترش، چالش‌ها و فرصت‌های پیشرو، و نقشه راه ورود به عصر هوشمندی در دامداری و طیور سخن می‌گوید.
دکتر نظری با اشاره به سوابق علمی و مدیریتی خود بیان می‌کند: «در رشته‌ی مهندسی مکانیک تحصیل کرده‌ام و در مقاطع کارشناسی ارشد مدیریت اجرایی گرایش استراتژیک و دکترای مدیریت بازرگانی گرایش بین‌الملل ادامه‌ی تحصیل داده‌ام. بیش از ۱6 سال است که در حوزه‌های مختلف از جمله دام و طیور، فناوری اطلاعات، تجارت الکترونیک، مخابرات و حمل‌ونقل بین‌الملل فعالیت داشتم و امروز افتخار دارم مدیریت‌عامل شرکت گسترش صنایع و خدمات کشاورزی را بر عهده داشته باشم».
افزون بر این، او عضو هیئت‌مدیره‌ی شرکت قند اصفهان (سهامی عام) و شرکت ذخیره شاهد نیز هست.
شرکت گسترش صنایع و خدمات کشاورزی (AISD) به‌عنوان یکی از مجموعه‌های باسابقه و تأثیرگذار در صنعت دام و طیور، در سال ۱۳۶۵ تأسیس شد و از سال ۱۳۸۲ با ورود به بورس اوراق بهادار، فعالیت خود را در ابعاد ملی و تخصصی گسترش داد. به گفته ایشان: «شرکت AISD امروز با سرمایه‌ای بالغ بر ۸۰ میلیارد تومان و با اتکا به تجربه‌ی نزدیک به چهار دهه فعالیت، قدیمی‌ترین و تنها شرکت بورسی فعال در حوزه‌ی تجهیزات و اتوماسیون شیردوشی و جوجه‌کشی کشور است.»
سهام عمده‌ی شرکت گسترش متعلق به مؤسسه‌ی اندوخته‌ی شاهد است که سهام‌داران آن خانواده‌های معظم و معزز شهدا هستند. این شرکت با پنج عضو هیئت‌مدیره اداره می‌شود و در سه حوزه‌ی اصلی فعالیت دارد: طراحی و اجرای سیستم‌های اتوماسیون شیردوشی، تولید و تأمین تجهیزات جوجه‌کشی و عرضه طیف گسترده‌ای از ادوات و محصولات دام و طیور. برند «GEA» آلمان در زمینه‌ی اتوماسیون شیردوشی و برند «Petersime» بلژیک در حوزه‌ی جوجه‌کشی از مهم‌ترین همکاری‌های بین‌المللی شرکت محسوب می‌شوند. به گفته‌ی مدیرعامل، «بیش از ۷۰ درصد اتوماسیون شیردوشی دامداری‌های بزرگ با بیش از 1000 رأس دام کشور متعلق به این برند است و حدود ۲۵ درصد دستگاه‌های جوجه‌کشی نیز از آن این شرکت است».
در کنار این برندها، شرکت گسترش با تکیه بر دانش فنی بومی، اقدام به تولید تجهیزات کلیدی مانند فریم، فیدرمیکسر، فن‌های صنعتی، گاوزن و سیستم‌های کنترل سالن‌های مرغداری کرده و موفق شده است بخشی از وابستگی صنعت به واردات را کاهش دهد. دکتر نظری توضیح می‌دهد: «اتوماسیون شیردوشی ایرانی نیز به‌طور کامل در شرکت ما طراحی و تولید شده است؛ ما امروز نه‌تنها واردکننده‌ی فناوری نیستیم بلکه صادرکننده‌ی دانش فنی در این حوزه نیز به شمار می‌رویم.»
در زمینه‌ی اجرای پروژه‌های شاخص، شرکت گسترش همکاری گسترده‌ای با مجموعه‌های بزرگ کشور دارد. از جمله این پروژه‌ها می‌توان به دامداری‌های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان، شرکت پگاه، آستان قدس رضوی، شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی و هولدینگ کوثر اشاره کرد. او می‌گوید: «ارائه‌ی تجهیزات و خدمات اتوماسیون‌های شیردوشی دامداری‌های پگاه فارس، پگاه سلماس و مجموعه‌های وابسته به آستان قدس از طریق شرکت گسترش تأمین شده است. در بخش خصوصی نیز دامداری‌های بزرگی مانند زرین‌هیو و مجتمع‌های فعال استان اصفهان از مشتریان اصلی ما هستند.»
به گفته‌ی مدیرعامل شرکت گسترش، اجرای پروژه‌های جوجه کشی موجب کاهش تلفات جوجه‌ریزی، بهبود نسبت تبدیل خوراک به گوشت و افزایش راندمان تولید در واحدهای بهره‌برداری شده است. «در پروژه‌های اخیر، با استفاده از سامانههای کنترل دقیق دما، تهویه و تغذیه توانسته‌ایم راندمان را تا ۱۵ درصد افزایش دهیم که این رقم در صنعت طیور، بسیار چشمگیر است.»
او درباره‌ی وضعیت صنعت دام و طیور ایران نسبت به استانداردهای جهانی می‌گوید: «از نظر دانش فنی و نیروی انسانی، ایران فاصله‌ی زیادی با نرم جهانی ندارد. ما در زمینه‌ی تجهیزات روتاری و پارالل به سطح کشورهای اروپایی رسیده‌ایم و خدمات پس از فروش این تجهیزات کاملاً در داخل کشور انجام می‌شود. با این حال، در فناوری‌های پیشرفته‌تر مانند سیستم‌های هوشمند توزین و تغذیه، هنوز به‌دلیل هزینه‌ی بالا و محدودیت‌های ارزی، از استانداردهای جهانی فاصله داریم.»
وی با تأکید بر نقش فناوری در آینده‌ی صنعت می‌افزاید: «در آینده‌ی نزدیک، استفاده از اینترنت اشیاء (IoT)، حسگرهای هوشمند، و سیستم‌های داده‌محور در دامداری‌ها گسترش خواهد یافت. ما نیز در شرکت گسترش برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا با همکاری دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان، راهکارهای بومی را در این زمینه توسعه دهیم. هدف ما گذار از اتوماسیون به دامداری دیجیتال است.»
نظری، در پاسخ به این‌که چرا سطح پذیرش فناوری در صنعت دام و طیور هنوز پایین است، می‌گوید: «پذیرش فناوری در کشور بیش از هر چیز تابع شرایط اقتصادی است. قیمت بالای تجهیزات هوشمند، نبود حمایت مالی کافی و کمبود نیروی انسانی آموزش‌دیده، از موانع اصلی توسعه این فناوری‌ها هستند. در کشورهای پیشرفته، سرمایه‌گذاری در آموزش و زیرساخت دیجیتال، بخش جدایی‌ناپذیر تولید است؛ اما در کشور ما، هنوز نگاه کوتاه‌مدت بر تصمیم‌گیری‌ها حاکم است.»
او ادامه می‌دهد: «با وجود این چالش‌ها، شرکت گسترش تلاش کرده است با ارائه‌ی آموزش‌های تخصصی، خدمات پس از فروش گسترده و طراحی سیستم‌های بومی، مسیر پذیرش فناوری را هموار کند. ما امروز در بسیاری از پروژه‌ها شاهد اعتماد بیشتر بهره‌برداران به تجهیزات داخلی هستیم و این روند به‌ویژه در دو سال اخیر شتاب گرفته است.»
در پایان گفت‌وگو، ایشان به چشم‌انداز آینده اشاره می‌کند: «برای افزایش بهره‌وری و پایداری صنعت دام و طیور، باید در سه حوزه‌ی آموزش، فناوری و سرمایه‌گذاری هدفمند بازنگری اساسی صورت گیرد. اگر بتوانیم این سه ضلع را هم‌زمان تقویت کنیم، ایران می‌تواند در پنج سال آینده به یکی از قطب‌های منطقه در زمینه‌ی تولید تجهیزات دام و طیور تبدیل شود».
او در جمع‌بندی سخنان خود تأکید می‌کند: «شرکت گسترش صنایع و خدمات کشاورزی با کارخانه‌ی تولیدی در زنجان و انبار مرکزی در شهر قدس، شبکه‌ای پویا از خدمات فنی در سراسر کشور دارد. حضور ما در هیئت‌رئیسه‌ی کمیته تخصصی کشاورزی، دام و طیور انجمن صنفی کارفرمایی شرکت‌های اتوماسیون صنعتی و انجمن صنفی تولید کنندگان تجهیزات و ماشین آلات دام، طیور، شیلات و زنبورداری (اتماد) نشان‌دهنده‌ی تعهد ما به توسعه‌ی صنعتی کشور است. باور داریم آینده‌ی دامداری ایران در گرو دانش، فناوری و هم‌افزایی میان صنعت و دانشگاه است.»
