فلرینگ یا سوزاندن بخشی از سرمایه‌های ملی در تأسیسات سرچاهی، تحت عنوان گاز همراه و یا در خروجی پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌های نفت یا گاز تحت عنوان «گازهای زائد»، خسارت‌های عمده‌ای به کشور وارد میکند. یکی از مباحث اصلی مطرح شده در این مقاله تبیین نقش سامانههای کنترل در ارتقاء درجه‌ی خلوص محصول، صرفه‌جویی در مصرف انرژی و کاهش ضایعات در واحدهای فرآیندی است که به عنوان یک راهکار اساسی، سهل‌الوصول و اقتصادی برای کاهش میزان فلرینگ مد نظر می‌باشد. این نوشتار، ضمن بررسی چالش‌های موجود در زمینه‌ی فلرینگ و تحلیل راهکارهای نوآورانه، تلاش دارد رویکردی متفاوت برای کاهش هدررفت انرژی و حرکت به سمت بهره‌وری پایدار در پالایشگاه‌های نفت و گاز ایران ارایه نماید و می‌تواند مورد عنایت فعالان حوزه‌ی نفت و گاز، دغدغه‌مندان محیط زیست و علاقمندان به کاهش فلرینگ قرار گیرد.
فلرینگ یا سوزاندن بخشی از سرمایه‌های ملی در تأسیسات سرچاهی، تحت عنوان گاز همراه و یا در خروجی پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌های نفت یا گاز تحت عنوان «گازهای زائد»، چهار خسارت عمده به کشور وارد میکند: «ضرر اقتصادی ناشی از سوزاندن گازها»، «تحمیل ناترازی انرژی»، «آلودگی شدید محیط زیست» و در نهایت «دست درازی به سرمایه‌ی متعلق به نسل‌های بعد». هرکدام از چهار خسارت یاد شده، به تنهایی مغایر با «توسعه‌ی پایدار» و به نوعی سدی در مقابل دسترسی به توسعه‌ی پایدار به حساب می‌آید[1].
نوشتار پیش رو، شامل مقدمه و آشنایی با مبحث فلرینگ، انواع گازهایی که سوزانده می‌شود، آشنایی با راهکارهای موجود برای مقابله با فلرینگ، آشنایی اولیه با پیشنهاد نویسنده‌ی مقاله و در نهایت آشنایی با اعداد و ارقام نیمه رسمی و رسمی در این حوزه است. مطلب بعدی، مرور ادبیات و ذکر برخی مفاهیم موجود در این مقوله هست که توسط محققان پیشین ارایه شده است. مطلب بعدی مبتنی بر نقش سامانههای کنترل در ارتقاء درجه‌ی خلوص محصول، صرفه‌جویی در مصرف انرژی و کاهش ضایعات در واحدهای فرآیندی است که اساساً هدف از تهیه‌ی این مقاله، رسیدن به این معنا به عنوان یک راهکار اساسی، سهل‌الوصول و اقتصادی برای کاهش میزان فلرینگ می‌باشد. در جدولی که در این بخش آمده است، با اعداد و ارقامی در خصوص کاهش مصرف انرژی، کاهش آلایندگی و هزینه‌های بهره‌برداری و در عین حال افزایش برخی شاخص‌های عملیاتی مانند درجه‌ی خلوص محصول، ظرفیت تولید و بهره‌وری آشنا خواهیم شد. چالش‌ها و فرصت‌ها، مطلب بعدی است که می‌تواند برای مخاطب و احیاناً محققان آتی در این حوزه قابل تأمل باشد. در نهایت، بخش نتیجه‌گیری و پیشنهادات آمده است که می‌تواند مورد عنایت فعالان در این حوزه و علاقمندان به کاهش فلرینگ قرار گیرد.
۱. مقدمه
فلرینگ به‌عنوان یکی از چالش‌های عمده‌ی صنایع نفت و گاز، نه تنها منجر به هدر رفت منابع ارزشمند انرژی می‌شود، بلکه پیامدهای زیست‌محیطی قابل توجهی نیز به همراه دارد. ایران، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت و گاز جهان، متأسفانه در رتبه‌ی دوم جهانی از نظر حجم گازهای زائد سوزانده شده توسط فلرها قرار دارد. این جایگاه، علاوه بر تحمیل زیان اقتصادی، طبق مفاد «توافق‌نامه پاریس» یا «کنوانسیون کیوتو» موجب جریمه‌های بین‌المللی در اثر خسارت‌های زیست‌محیطی نیز، می‌شود.
شکل 1، اطلس جهانی فاجعه‌بار فلرینگ در جهان، بیانگر این است که 75% از فلرینگ در پهنه‌ی گیتی متعلق به 46% از کل تولیدات سوخت فسیلی و شامل 9 کشور می‌شود. متأسفانه ایران نیز دومین کشور در این فهرست به حساب می‌آید. این وضعیت، در مقایسه با کشورهای همسایه از جمله عربستان سعودی (رتبه دهم) و قطر (رتبه 23)، برای ما نگران‌کننده‌تر و فاجعه‌بارتر هم می‌شود.
از جمله دلایلی که به وضوح می‌توان به فلرینگِ پرحجم و رتبه‌ی دوم جهانی در ایران نسبت داد، شامل: «آماده نبودن زیرساخت جمع‌آوری گازهای زائد»، «نقصان طراحی و نقص در عملکرد تأسیسات»، «کیفیت پایین تجهیزات خریداری شده»، «کمبود لوازم یدکی و فرسوده بودن تجهیزات»، «ضعف‌های مدیریتی و عملیاتی در بهره‌برداری از منابع انرژی» و به ویژه «تفاوت‌های اصولی در اکتساب لیسانس طرح» می‌شود. در اینجا اشاره‌ی ویژه‌ای هم به سامانههای کنترل و ابزاردقیق وجود دارد که در ادامه به تفصیل بحث خواهد شد.
البته، توجه به آمار و ارقام زیر که توسط جناب دکتر موسی احمدی، رییس محترم کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، ارایه شده است[2]، می‌تواند ضرورت روی آوردن به راهکارهای مقابله با هدر رفت انرژی را گوشزد کند:
- در ایران، حجم گاز سوزانده شده توسط فلرها در سال 2023 معادل «21.2 میلیارد متر مکعب گاز» و معادل تقریبی حجم گاز دو فاز از پارس جنوبی[3] است؛
- عدم‌النفع و جرایم سالانه‌ی[4] گازهای فلرینگ معادل پنج میلیارد دلار؛
- خسارت زیست محیطی معادل 50 میلیون تن دی اکسید کربن در سال؛
- افزایش 30 درصدی بیماری‌های تنفسی در جوار میادین نفتی و پالایشگاهی، همچنین افزایش مرگ و میر[5]؛
- تحمیل ناترازی 20 میلیارد متر مکعب گاز (کاهش ده گیگا وات تولید برق، تعطیلی بسیاری از صنایع کشور)؛
- کاهش خوراک پتروشیمی‌ها و تحمیل عدم‌النفع 720 میلیون دلار در سال 1402؛
1.1. انواع فلرینگ
فلرینگ در ایران شامل دو نوع گاز می‌شود. اولین گروه، مربوط به «گازهای همراه»[6] است که ظرفیت این فلرها ثابت نبوده و طی بهره‌برداری از میدان‌های نفتی، در زمان‌های مختلف می‌تواند متغیر باشد. همچنین در هیچ سند دولتی یا غیردولتی نمی‌توان آمار دقیق و قابل اعتنایی را در مورد این گازها به دست آورد. نکته‌ی اساسی اینکه، مهم‌ترین دلیل سوزاندن گازهای همراه، به جز نبود زیرساخت‌های لازم، عدم وجود صرفه‌ی اقتصادی برای بازیافت آن بیان می‌شود. اما گروه دوم که از نظر حجم گاز سوزانده شده دارای حجمی به مراتب بیشتر نسبت به گازهای همراه است، «گازهای مربوط به پالایشگاه‌های گازی، مجتمع‌های پتروشیمی و پالایشگاه‌های نفت» می‌شود.
کارشناسان حوزه‌ی نفت و گاز، در راستای دستیابی به هدف Zero Flaring، پنج راهکار راهبردی و کلی را در فهرست انتخاب خود دارند، که شامل «بازگرداندن مجدد گازهای فلر به خطوط خوراک پالایشگاه»، «استفاده از آنها به‌عنوان سوخت در کوره‌ها و بویلرهای همان پالایشگاه»، «جمع‌آوری و استفاده از این گازها برای تولید انرژی الکتریکی»، «تولید سوخت مایع از گاز» و «تزریق گازهای فلرینگ به میادین زیرزمینی جهت ازدیاد فشار میدان نفتی» می‌شود[7]. هرچند این راهکارها ارزشمند به نظر می‌رسند، اما همگی در زمره‌ی اقدامات درمانی قرار گرفته و به رفع پیامدها می‌پردازند، نه پیشگیری از وقوع آنها. به علاوه، اجرایی شدن هر کدام از راهکارهای پنجگانه مستلزم تحمل هزینه‌ی بالا، آماده‌سازی زیرساخت‌های لازم و صرف وقت طولانی است، کما اینکه طی 20 سال گذشته تاکنون این راهکارها به طور جدی و سیستماتیک عملیاتی نشده است، مگر به صورت خودجوش و توسط فلان پالایشگاه!
1.2. آیا راهکار دیگری وجود دارد؟
اصل بنیادین در مدیریت صنایع، به طور عام)، پیشگیری از وقوع مشکلات است. در این راستا «سامانههای کنترل هوشمندِ پیش‌بین» یا دیگر رویکردهای نوین کنترلی می‌تواند به‌عنوان یکی از راهکارهای پیشگیرانه مطرح شود. این سامانه‌ها با پیش‌بینی خطاهای احتمالی در فرآیندهای صنعتی و مقابله با آنها پیش از وقوع، از تولید گازهای Off Spec جلوگیری کرده و به کاهش قابل‌توجه حجم فلرینگ کمک می‌کنند.
این نوشتار، ضمن بررسی چالش‌های موجود در زمینه‌ی فلرینگ و تحلیل راهکارهای نوآورانه، تلاش دارد رویکردی متفاوت برای کاهش هدررفت انرژی و حرکت به سمت بهره‌وری پایدار در پالایشگاه‌های نفت و گاز ایران ارایه نماید. آنچه در این فرآیند مهم است، بهره‌مندی از راهکارهای مبتنی بر سامانههای نوین کنترلی قطعاً به طور صد در صد حجم عظیم گازهای فلرینگ را به چرخه‌ی تولید برنخواهد گرداند! به بیانی برای مقابله با ضعف طراحی اولیه سامانه‌ی تولید و پالایش در تولید گازهای Off-Spec همچنان نیازمند راهکارهای طراحی در حوزه‌ی تولید می‌باشد که مهندسان فرآیند و طراحان این حوزه صاحب نظر هستند.
۲. پیشینه‌ی تحقیق
باربوسا و همکاران (2020) فلرینگ را به‌عنوان فرآیندی تعریف کرده‌اند که در آن گازهای اضافی یا گازهای غیرقابل استفاده در فرآیندهای صنعتی از جمله پالایشگاه‌ها و صنایع پتروشیمی به‌طور ایمن و تحت کنترل سوزانده می‌شوند. این فرآیند معمولاً به‌عنوان یک راه‌حل اضطراری برای رهایی از فشار اضافی یا مشکلات ناشی از خرابی سامانه‌ها و تجهیزات استفاده می‌شود[8]. همچنین وانگ و چِن (2018) اشاره دارند که در صنعت پتروشیمی، فلرینگ به‌عنوان یک ابزار ضروری برای جلوگیری از خطرات ناشی از انباشت گازهای اشتعال‌زا در نظر گرفته می‌شود، اما همواره بحث‌هایی پیرامون تأثیرات زیست‌محیطی آن وجود دارد. قابل ذکر است که نظر وانگ و چن دقیقاً ذکر دستورالعمل‌های استانداردی در این حوزه است.
فلرینگ می‌تواند تأثیرات منفی قابل توجهی بر محیط زیست داشته باشد. سوختن گازها در دمای بالا باعث انتشار مقادیر زیادی دی‌اکسیدکربن و سایر آلاینده‌ها می‌شود که بر تغییرات اقلیمی و آلودگی هوا تأثیر می‌گذارد. لیو و همکاران (2019) اشاره کرده‌اند که فلرینگ منجر به افزایش میزان گازهای گلخانه‌ای در جو و تشدید تغییرات اقلیمی می‌شود. در همین راستا، فانگ و همکاران (2020) کشورهای تولیدکننده نفت و گاز از جمله ایران را یکی از منابع عمده‌ی انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از فلرینگ معرفی می‌کنند.
در سال‌های اخیر، تلاش‌های زیادی برای کاهش فلرینگ و بهبود کارایی آن صورت گرفته است. ساکر و همکاران (2020) به استفاده از تکنولوژی‌های بازیافت گازهای فلر اشاره کرده‌اند که به‌جای سوزاندن گازها، امکان استفاده‌ی مجدد آنها در فرآیندهای صنعتی یا تولید انرژی فراهم می‌آورد. باسو و کومر (2021) نیز تأکید دارند که این تکنولوژی‌ها می‌توانند به‌طور قابل توجهی میزان آلایندگی را کاهش دهند و موجب کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری در صنایع پتروشیمی شوند.
دولت‌ها و نهادهای بین‌المللی در تلاشند تا با وضع قوانین و مقررات سخت‌گیرانه‌تر، میزان فلرینگ را کاهش دهند. در ایران نیز فلرینگ در صنایع نفت و گاز یکی از مشکلات عمده زیست‌محیطی است. به‌ویژه سازمان‌هایی همچون «آژانس بین‌المللی انرژی» و «سازمان حفاظت از محیط زیست ایران» در تلاشند تا با تدوین سیاست‌های جدید، جایگزین‌های پایدارتری برای فلرینگ پیشنهاد دهند. عسگرپور و همکاران (2020) اشاره کرده‌اند که ایران یکی از کشورهای پیشرو در میزان فلرینگ گاز در سطح جهانی است، که به دلیل مشکلات اقتصادی، فنی و مدیریتی، هدررفت منابع و آلودگی محیط زیست را به دنبال داشته است.
در مطالعات لیو و همکاران (2019) تأکید شده که استفاده از فناوری‌های پیشرفته نظیر گازسوزی مستقیم و ذخیره‌سازی گازهای فلر در میادین گازی می‌تواند به عنوان راهکاری مؤثر برای کاهش فلرینگ در مناطق نفت‌خیز و پالایشگاه‌ها استفاده شود. این پیشنهادات به‌ویژه در کشورهای تولیدکننده‌ی نفت که دارای منابع عظیم گازهای فلر هستند، می‌تواند تأثیرات زیست‌محیطی و اقتصادی مثبتی داشته باشد.
یکی از خلاءهای تحقیقاتی مهم در این حوزه، بررسی عملکرد سامانههای بازیابی گاز فلر در شرایط خاص کشورهایی چون ایران است. بیشتر مطالعات موجود به‌صورت آزمایشگاهی یا در مقیاس‌های کوچک انجام شده‌اند و نیاز به پژوهش‌های بزرگ‌مقیاس‌تر برای ارزیابی کارایی این سامانه‌ها در شرایط عملیاتی واقعی است. همچنین، توسعه‌ی مدل‌های پیشرفته برای پیش‌بینی میزان فلرینگ و تأثیرات زیست‌محیطی آن در طول زمان از جمله ضروریات این حوزه است.
۳. نقش سامانههای کنترل بر درجه خلوص محصول و کاهش ضایعات
به دو دلیل در صنعت نفت ایران نقش کلیدی و سازنده‌ی سامانههای کنترل از یاد رفته، در نتیجه «کنترل و ابزاردقیق» نتوانسته است جایگاه واقعی خود را به دست آورد. دلیل اول این ضعف، «تأثیر عمیق تحریم‌های نابرابر بر روی انتخاب مناسب سازنده‌ی تجهیزات کنترلی» است که این محدودیت به درستی توانسته است صنعت نفت ایران را عقب نگه دارد. دلیل دوم نیز «عدم استفاده از داشته‌های خود» است که در این راستا به حق مقصر اصلی خود ما هستیم. در حالی‌که در دانشگاه‌های ما دروس کنترلی روز دنیا تدریس می‌شود، متأسفانه صنعت نفت ایران همچنان از کنترل کننده‌های PID مبتنی بر بازخورد بهره‌مند است. در صورت برطرف شدن موانع تحریمی و انتخاب سازنده‌ای که بتواند خواسته‌های کارفرما مبنی بر تأمین جدیدترین فناوری‌های کنترلی را در اختیار صنایع نفت و گاز ما قرار دهد، قطعاً بسیاری از مشکلات فعلی صنایع را از پیش رو برخواهد داشت. آنچه در اینجا حتماً باید مورد عنایت قرار گیرد، این هست که علیرغم دو مانع یاد شده در جهت به‌روزرسانی سامانههای کنترلی، خوشبختانه اغلب کارشناسان و متخصصان کنترل و ابزاردقیق و همچنین مدیران و کارشناسان بهره‌برداری در صورت فراهم شدن بهره‌مندی از فناوری‌های نوین کنترلی، هیچگونه مخالفت یا مقاومتی نخواهند داشت و آماده‌ی پذیرش این فناوری‌ها هستند.
استفاده از سامانههای کنترل نوین، فراتر از کاهش فلرینگ، اثرات قابل توجهی بر بهره‌وری و پایداری فرآیندهای تولید در پالایشگاه‌ها دارد. این سامانه‌ها با بهینه‌سازی دقیق پارامترهای فرآیندی، منجر به کاهش مصرف انرژی در واحدهای عملیاتی می‌شوند. برای مثال، کنترل دقیق دما و فشار در برج‌های تقطیر و یا هر تجهیزی که در واکنش‌ها نقش دارد مانند راکتورها می‌تواند مصرف سوخت را به طور چشمگیری کاهش دهد. همچنین، با پایش و کنترل لحظه‌ای ترکیبات مواد ورودی و خروجی، امکان تولید محصول با درجه‌ی خلوص بالاتر فراهم می‌شود. این امر علاوه بر افزایش کیفیت محصول نهایی، از نیاز به فرآیندهای پالایش مجدد و مصرف انرژی اضافی جلوگیری میکند.
علاوه بر این، سامانههای کنترل پیشرفته نقش حیاتی در کاهش ضایعات تولید دارند. با استفاده از الگوریتم‌های پیش‌بینی و شناسایی زودهنگام خطاها، این سامانه‌ها با انحراف فرآیند از شرایط بهینه مقابله می‌کنند، به‌طوری که تولید محصولات با کیفیت پایین یا Off-Spec به حداقل برسد و نیاز به بازیافت یا سوزاندن آن کاهش یابد. این امر نه تنها از هدر رفت منابع جلوگیری میکند، بلکه هزینه‌های مربوط به مدیریت پسماند و آلودگی محیط زیست را نیز کاهش می‌دهد.
جدول 1: تأثیر سامانههای کنترلی بر فرآیند فلرینگ و بهینه‌سازی واحدهای فرآیندی
مرجع | آمار بهبود (درصد) | تاثیرات سیستم کنترل هوشمند | شاخص مورد بررسی |
Basu & Kumar (2021) | 25 الی30 درصد | کاهش انتشار CO₂ و سایر آلاینده‌ها | کاهش آلایندگی گازهای گلخانه‌ای |
Sakr et al. (2020) | 15 الی 20 درصد | کاهش آلایندگی ناشی از فلرینگ در پالایشگاه‌ها | کاهش آلایندگی در پالایشگاه‌ها |
Liu et al. (2019) | 20 درصد | کاهش مصرف انرژی با استفاده از سامانههای کنترلی | صرفه‌جویی در مصرف انرژی |
Wang & Chen (2018) | 18 درصد | بهینه‌سازی مصرف انرژی | صرفه‌جویی انرژی در واحدهای پتروشیمی |
Chesbrough (2003) | 10 درصد | کاهش هزینه‌های عملیاتی به لحاظ بهینه‌سازی فرآیندهای فلرینگ | کاهش هزینه‌های عملیاتی |
Sakr et al. (2020) | 15 الی 25 درصد | بهبود بهره‌وری تولید در صنایع فرآیندی | افزایش بهره‌وری فرآیند |
Sakr et al. (2020) | 10 الی 15 درصد | افزایش درجه خلوص و کیفیت محصول | بهبود کیفیت محصول نهایی |
Liu et al. (2019) | 20 الی 30 درصد | کاهش میزان فلرینگ در واحدهای فرآیندی | کاهش فلرینگ گازهای اضافی |
Basu & Kumar (2021) | 20 الی 25 درصد | کاهش فلرینگ در پالایشگاه‌ها | کاهش فلرینگ در پالایشگاه‌ها |
Liu et al. (2019) | 15 الی 20 درصد | کاهش آلاینده‌ها | کاهش میزان آلاینده‌ها با سامانههای هوشمند |
منابع
- Gassmann, O., Enkel, E., & Chesbrough, H. (2010). The Future of Open Innovation. R&D Management.
- West, J., & Bogers, M. (2014). Leveraging External Sources of Innovation: A Review of Research on Open Innovation. Journal of Product Innovation Management.
- Barbosa, L., et al. (2020). “Flaring in the petrochemical industry: Challenges and solutions.” Environmental Technology & Innovation.
- Wang, H., & Chen, G. (2018). “Environmental impact of flaring: A global review.” Energy Policy, 113, 44-56.
- Liu, J., et al. (2019). “Greenhouse gas emissions from gas flaring in oil production.” Environmental Science & Technology, 53(7), 3701-3708.
- Sakr, M., et al. (2020). “Technologies for gas recovery and flare reduction in oil and gas industries.” Journal of Cleaner Production, 256, 120348.
- Basu, R., & Kumar, P. (2021). “Innovations in gas flaring reduction technologies: A review.” Energy Reports, 7, 1055-1065.
- Fang, Z., et al. (2020). “Reducing environmental impacts of flaring in petrochemical industries.” Sustainability, 12(8), 2420.
- IEA (2021). “Global Gas Flaring and Venting Report.” International Energy Agency
- Barbosa, L., et al. (2020). “Flaring in the petrochemical industry: Challenges and solutions.” Environmental Technology & Innovation.
- Liu, J., et al. (2019). “Greenhouse gas emissions from gas flaring in oil production.” Environmental Science & Technology, 53(7), 3701-3708.
- Sakr, M., et al. (2020). “Technologies for gas recovery and flare reduction in oil and gas industries.” Journal of Cleaner Production, 256, 120348.
- Asgarpour, M., et al. (2020). “Flare reduction and environmental impact mitigation in Iranian petrochemical industries.” Energy & Environment.
- Falahy, A., et al. (2021). “Optimization of flare gas recovery in Iran’s petrochemical sector.” Environmental Science & Policy, 114, 178-190.
- Wang, Q., & Chen, Y. (2018). Process control and optimization in petrochemical industries. Chemical Industry Press
- Basu, B., & Kumar, A. (2021). Advanced process control for petrochemical industries. Springer
[1]. توسعه‌ی پایدار سه مؤلفه‌ی روشن دارد: «تأمین نیازهای اولیه‌ی نسل فعلی»، «عدم دست درازی به سرمایه‌ی نسل‌های بعدی» و در نهایت «حفاظت از محیط زیست». در ادامه خواهید دید که مقوله‌ی فلرینگ، یک نفس، هر سه مؤلفه‌ی بیان شده را از صفحه‌ی روزگار محو میکند!
[2]. سمینار تخصصی توسعه‌ی ظرفیت بازیابی گاز فلر، 16 بهمن 1403، سالن همایش‌های بین‌المللی صدا و سیما
[3]. نکته‌ی مهم: هرکدام از چهارده پالایشگاه گازی پارس جنوبی دارای ظرفیت روزانه‌ی تقریبی و میانگین 50 میلیون متر مکعب گاز است، اما برخی از پالایشگاه‌ها بیشتر از یک فاز را پوشش می‌دهد، مانند پالایشگاه دوم شامل فازهای 2 و 3، یا پالایشگاه دوازدهم شامل فازهای 22 الی 24. با یک تخمین خوب می‌توان مدعی شد به طور میانگین هر فاز قادر است تا ظرفیت 25 میلیون متر مکعب گاز تولید کند. لذا، این رقم خیلی زیاد به گزارش جناب دکتر احمدی نزدیک است، ضمن اینکه ایشان هم عدد و رقم را تقریبی ذکر فرمودند.
[4]. طبق گزارش اقتصادی خبرگزاری پارس، 30 مرداد 1401، برآورد مؤسسه‌ی BP (بریتیش پترولیوم) نیز این رقم را تایید میکند.
[5]. آلودگی‌های ناشی از سوزاندن بی‌رویه‌ی گازهای زائد شامل 188 نوع مختلف انواع آلاینده‌های مضر و شیمیایی می‌شود که این نوشتار قصد بیان آن‌را ندارد (گزارش جناب دکتر خسرو اشرفی، سمینار تخصصی مورخ 16 بهمن 1403).
[6]. در میادین زیر زمینی نفت، نفت خام به اضافه‌ی آب، گاز و حتی مواد جامد مانند ماسه و نمک به صورت آمیخته وجود دارد که طی فرآیند طبیعی میلیون‌ها سال طول کشیده تا به این شکل تبدیل شود. منظور از گاز همراه، آن میزان گازی هست که همراه با نفت و آب از اعماق زمین استخراج می‌شود. بلافاصله بعد از استخراج، نفت، گاز و آب از هم جدا می‌شود. متأسفانه در ایران عمدتاً گاز همراه در نزدیکی محل استخراج فلر می‌شود، هرچند در برخی از میادین، گاز همراه برای افزایش فشار، مجدداً به میدان نفتی تزریق می‌شود تا استخراج نفت با فشار بالاتر و جریان بیشتری انجام خواهد شد. میزان فلرینگ و اجزای گاز همراه با میزان و ویژگی گازهای ناشی از فلرینگ پالایشگاه‌ها با هم متفاوت است. لذا، راهکارهای مقابله با هرکدام نیز متفاوت است.
[7]. برخی از این راهکارها از جمله تولید سوخت مایع خود در عمل روش‌های بیشتری را شامل می‌شود. لذا، اگر در جای دیگر به روش‌های بیشتری نسبت به این پنج راهکار اشاره شد قطعاً تمام روش‌ها در این پنج دسته‌بندی کلی خلاصه خواهند شد.
[8]. در تأیید ادعای باربوسا و همکاران باید گفت مطابق با مفاد استاندارد API-537 و IPS-E-PR-460 و به منظور حصول معیارهای ایمنی در واحدهای فرآیندی نفت و گاز، سامانههای تخلیه و کاهش فشار تجهیزات و از جمله فلر جزو الزامات طراحی به حساب می‌آید و نباید از آن غافل شد. البته این معنا به منزله‌ی این نیست که در ایران، غرش شعله‌های فروزان فلر همیشه بلند باشد!
یک پاسخ
واقعا باعثه تاسفه که جمع آوری گازهای زائد بدلیل نبود زیرساخت مناسب هم باید تلف بشه و هم جمع آوری نشه آمار کشور عربستان و قطر هم که خودش گویای همه چیز بود