در آستانه‌ی سی سالگی انجمن صنفی شرکتهای اتوماسیون صنعتی قرار گرفته‌ایم و دوره‌ی جدیدی از حیات نشریه‌ی صنعت هوشمند آغاز شده است. در این سی سال پرتلاطمی که بر کشورمان گذشت، موج‌های پی در پی تحریم‌های گوناگون، فشارهای وارد شده بر جامعه‌ی ایران را دو چندان کرده است.
اما داستان پر ماجرای مسائل صنعت ما
داستانی بود
صد چندان
سال‌هاست که ما اسیر سیاست‌های خودتحریمی و سوء مدیریت شده‌ایم. ما پیش و بیش از آنکه نگاهی کلان‌نگر، بر مبنای آمایش سرزمین و جلوتر از اتفاقات قابل پیش‌بینی داشته باشیم، همواره چند قدم از آنچه اتفاق افتاده است، عقب‌تر بوده‌ایم و در این شرایط، فضای تصمیم‌گیری، تنگ‌تر و اشتباهات ما بیشتر شده است. نظام حکمرانی، با نگاهی تنگ نظرانه و تمامیت خواه، بارها و بارها خود را از مشورت‌ها و هشدارهای بخش خصوصی و نمایندگان آنها یعنی انجمن‌ها و تشکل‌ها دور داشته است و این در حالیست که در طول این چند ده سال، آنها که مانده‌اند همین انجمن‌ها و آنها که رفته‌اند، دولت‌ها بوده‌اند.
اما کشور ما پر است از قوانینی خوب که هیچگاه در بوته‌ی اجرا قرار نگرفت و از میان این قوانین، می‌توان به قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار اشاره کرد که در سال 1390 به تصویب رسید و در آن با صراحتی کم نظیر، به نقش محوری انجمن‌ها در تدوین بدون استثنای قوانین و لزوم اعلام نظر تشکل‌ها اشاره شده است.
در ماده‌ی 2 آن قانون آمده است: دولت مکلف است در مراحل بررسی موضوعات مربوط به محـیط کسـب و کـار بـرای اصـلاح و تدوین مقررات و آیین‌نامه‌ها، نظر کتبی اتاق‌ها و آن دسته از تشکل‌های ذی‌ربطی که عضو اتاق‌ها نیسـتند، اعـم از کارفرمایی و کارگری را درخواست و بررسی کند.
و در ماده 3 آن آمده است: دستگاه‌های اجرائی مکلفند هنگام تدوین یا اصلاح مقررات، بخشنامه‌ها و رویه‌های اجرائی، نظـر تشکل‌های اقتصادی ذی‌ربط را استعلام کنند و مورد توجه قرار دهند.
در حل یک معما، 9 پارامتر کلیدی وجود دارد که حل‌پذیر بودن یا حل‌پذیر نبودن آن را نشان می‌دهد و چارچوب کلی حل آن را نیز مشخص میکند. بر همین اساس، به بررسی اَبَرچالش یا ابرمعمای حال حاضر کشور یعنی بحران ناترازی انرژی، براساس این پارامترهای کلیدی می‌پردازیم.
این 9 پارامتر عبارتند از : قابل پذیرش بودن، مدیریت پذیر بودن، اجرا پذیر بودن، اختیار حل مسئله، توانایی حل، پذیرش حل، صاحب مسئله، مجری و در نهایت اقدام.
و به اختصار می توان گفت که موفقیت در حل یک مسئله، محصول غلبه بر پیچیدگی تعریف مسئله، ساختن راه حل و یافتن مجری خوب و در نهایت، اجرای خوب است و ناگفته پیداست که سابقه‌ی چند ده ساله‌ی نظام حکمرانی نشان داده است که حاکمیت، به تنهایی و بدون همراهی تشکل‌ها، در هیچ یک از این 9 پارامتر جهت حل معمای ناترازی انرژی، امتیاز حداقلی را نیز به دست نخواهد آورد.
امروز که فاصله‌ی معناداری بین مردم و حاکمیت بوجود آمده است، نظام حکمرانی حتی در تعریف مسئله‌ی آشکار ناترازی انرژی و قابلیت پذیرش آن برای عموم مردم، با مشکلاتی جدی روبروست و در چنین شرایطی راهی جز نزدیکی به انجمن‌ها و تشکل‌های مصرف کننده نظیر تمام کارخانجات کشور و نیز نزدیک شدن به انجمن‌ها و تشکل‌های تولید کننده‌ی راه حل و مجری نظیر انجمن صنفی شرکتهای اتوماسیون صنعتی جهت تبیین راه حل و در نهایت اجرای آن نیست.
در تدوین راه حل، آن هم برای چنین مسئله‌ی بزرگ و چند وجهی، آنچه که بیش از همه اهمیت دارد، جلوگیری از افتادن در دام سطحی نگری ست و بخصوص در بعد صنعتی آن، که ریشه‌ی اصلی ناترازی عمومی انرژی کشور است، باید به منشاء اصلی بحران رسید.
صنعت ایران به معنای عام و به‌ویژه صنایع ارزآور نظیر پتروشیمی و فولاد از ابتدای توسعه‌ی آن در کشور، بر مبنای پیش فرض غلط و فاجعه بار نامحدود بودن انرژی در ایران و در نتیجه عدم قیمت گذاری صحیح آن، پایه ریزی شده است، غافل از آنکه با چنین زیرساخت اشتباهی، دردی در درون چنین سامانهای رشد کرده است که امروز با پایان یافتن مسکن یارانه‌ها، دردی شده است بزرگ و صعب‌العلاج. این درد، بهره‌وری پایین صنعت است که همواره با سه مزیت ذاتی سرزمین ما یعنی مواد اولیه‌ی ارزان، نیروی کار ارزان و در نهایت انرژی ارزان، بر آن سرپوش گذاشته شد و امروز که این مزیت‌ها به تدریج و همزمان رنگ باخته‌اند، راهی جز علاج بزرگ و سریع وجود ندارد وگرنه فروپاشی اجتماعی، اقتصادی و صنعتی، از آنچه به نظر می رسد، نزدیک تر خواهد بود.
150 میلیارد دلار یارانه‌ی انرژی در سال که کمر هر اقتصاد توسعه یافته‌ای را خرد میکند، چه بر سر بدن نحیف اقتصاد در حال توسعه‌ی ایران می‌آورد؟
و در کنار این 150 میلیارد دلار نام آشنا، 100 میلیارد دلار خسارت پنهان سالانه‌ی محیط زیستی به کشور تحمیل شده است که تنها با انقلاب بهره‌وری در تمام بخش‌های صنعت و اقتصاد و اجتماع، می‌توان همزمان، ضمن کاهش مصارف انرژی، خسارات محیط زیستی ناشی از استفاده‌ی اشتباه از انرژی را نیز کاهش داد.
در این مسیر پر خطر، انجمن صنفی شرکتهای اتوماسیون صنعتی و شرکتهای عضو آن که بدنه‌ی اصلی اتوماسیون صنعتی کشور را تشکیل می‌دهند در کنار سایر انجمن‌های مرتبط در هر صنعت، می‌توانند با راه حل‌هایی از جنس تحول دیجیتال و صنعت 4، قدم‌هایی بزرگ در راه رفع این بحرانها بردارند.
ما بیش از آنکه سعی کنیم
به خطا رفته‌ایم
امروز راهی نمانده است جز
سعی بی‌خطا
خلیل سجاد
آذر 1403
